Kennisartikelen

Meedoen aan de energietransitie is niet voor iedereen even toegankelijk. Mensen in energiearmoede lopen vaak achter met verduurzamen doordat ze afhankelijk zijn van verhuurders, niet genoeg geld hebben voor grote veranderingen aan hun koopwoning, of andere problemen ondervinden. Juist deze mensen hebben veel baat bij een gezonde, goed geïsoleerde woning. Hoe kunnen we die kloof tussen de energietransitie en energiearmoede overbruggen? Nevin Özütok en Bas Ruis, bestuurders van FIXbrigade Nederland, hebben tijdens de lunchsessie antwoord gegeven op deze vraag. Ze laten zien hoe het opzetten van een FIXbrigade niet alleen de energiearmoede bestrijdt, maar ook andere uitdagingen effectief aanpakt. 

Waarom een fixbrigade? 

Ondanks de kerntaak van fixbrigades om energierekeningen te verlagen door kleine isolatiemaatregelen uit te voeren, benadrukt Bas dat mensen in energiearmoede vaak met andere problemen te maken hebben waardoor ze achterblijven. Denk aan ongelijke kansen, eenzaamheid of gebrek aan vertrouwen in instanties. Nevin legt uit dat FIXers op een laagdrempelige manier isolatiemaatregelen uitvoeren bij buurtbewoners, waardoor ze niet alleen vertrouwen opbouwen, maar ook andere problemen kunnen signaleren. Deze signalen worden vervolgens door de samenwerkingen met verschillende partijen doorgegeven aan sociale organisaties. Ook bieden fixbrigades veel werkgelegenheid voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt, MBO-stagiaires of herintreders. Nevin en Bas benadrukken dat ‘samen-doen’ cruciaal is bij een fixbrigade. “We werken met mensen, voor mensen: we doen het echt samen. Dat is waar een fixbrigade voor staat.” 

Het opzetten van een fixbrigade  

Nevin en Bas leggen uit dat geen enkele fixbrigade in Nederland hetzelfde is. Het is een flexibel concept dat begint bij oriënteren op lokaal niveau en Fixbrigade Nederland ondersteunt in alle stappen. Het draait echt om maatwerk. Bas illustreert dit met een voorbeeld: als er een repaircafé is dat zich inzet voor de gemeenschap, kan dat een uitstekend startpunt zijn. Het belangrijkste is dus om samen te onderzoeken: wat is er lokaal al aanwezig en welke aanvullende elementen zijn nodig? Gemeenten spelen hier volgens Nevin een belangrijke rol vanwege hun middelen en netwerk, maar ook bewonersinitiatieven en welzijnsorganisaties zijn van belang vanwege hun professionals en contacten die een team kunnen vormen.  

En dan: starten!  

Hoewel het leertraject van fixers om andere problemen te signaleren tijd vergt, benadrukt Bas dat fixbrigades vooral niet te lang moeten wachten met starten. Het isoleren van huizen vormt direct al een winstpunt. “Bij een fixbrigade gaat het vooral om doen. Begin dus gewoon met een kleine start en ontwikkel het concept vervolgens verder tot een groter geheel.” Nevin voegt toe dat het startmoment uitstekend kan worden benut om de fixbrigade in de schijnwerpers te zetten, bijvoorbeeld met een officieel persmoment. 

Eenmaal gestart kom je erachter hoeveel mensen behoefte hebben aan een fixer en dus hoeveel fixers je nodig gaat hebben. Tijdens het daadwerkelijk fixen van woningen is het signaleren van wat er achter de voordeur speelt belangrijk. Zijn er bijvoorbeeld veel ongeopende brieven van instanties of heeft een buurtbewoner hulp nodig bij het opruimen van zijn woning? Het kan ook andersom werken laat Nevin met een voorbeeld zien: “een eenzame bewoner werd zich dankzij het bezoek van de fixer bewust van het waardevolle contact en is vervolgens zelf op zoek gegaan naar buurthuizen om deel te nemen aan sociale activiteiten.” 

Bas gaat vervolgens door op het belang van de laatste twee fasen: evalueren en door ontwikkelen. Volgens hem is het isoleren van alle delen achter de voordeur een eerste stap, maar hij wijst erop dat ook grotere stappen gezet kunnen worden. Hij noemt als voorbeeld het nationaal isolatieprogramma. Tijdens de evaluatie kijk je hoe jouw fixbrigade kan aansluiten bij dit bredere plan. Momenteel bevinden de meeste gemeentes zich in de doorontwikkelfase, wat volgens Bas gunstig is voor nieuwe fixbrigades. Zij kunnen veel leren van de lessen die daar al zijn geleerd. 

Het resultaat: Niemand meer in de kou! 

Nevin en Bas laten tot slot zien dat wanneer het proces succesvol is doorlopen en alle betrokken partijen goed zijn samengebracht, je het resultaat van een goed opgezette fixbrigade bereikt. Je slaagt erin lokale verbondenheid te creëren, bevordert een inclusievere energietransitie, biedt meer toegang tot de arbeidsmarkt en realiseert besparingen op energie en kosten! Hiermee is volgens Nevin en Bas het plaatje compleet. ‘Niemand meer in de kou: dat is het hogere doel.’