Kennisartikelen

Doelgericht maar flexibel. Zo kun je de duurzaamheidsaanpak in de Almelose wijk Aalderinkshoek het best omschrijven. De gemeente neemt er het voortouw bij het aardgasvrij maken van zo’n 650 flatwoningen in de wijk, plus een paar scholen en een buurthuis.

Warmtevisie vormgeven

Ambtelijk verantwoordelijk voor het project zijn Lydia Plant en Nienke Stoel, die samen proberen te zorgen voor een soepele gang van zaken. Dat is extra belangrijk omdat Aalderinkshoek de allereerste wijk is waarin Almelo zijn recent vastgestelde Warmtevisie gaat vormgeven. De keuze voor dit stukje van de wijk komt voort uit de schaalgrootte: de flatwoningen zijn bijna allemaal eigendom van woningcorporaties. Dat beperkt het aantal gesprekspartners aanzienlijk, zodat de gemeente Almelo de transitie goed in de vingers kan krijgen voordat ze, in vervolgprojecten, met afzonderlijke inwoners om tafel moet. Wat ook helpt, zegt Lydia Plant, is dat Almelo bij de totstandkoming van de Warmtevisie al intensief samenwerkte met woningcorporaties, waterschap en netbeheerder. Direct na de vaststelling van die Warmtevisie, in september 2020, is een kerngroep opgezet waarin deze stakeholders zich bogen over wensen, vraagstukken en uitdagingen voor Aalderinkshoek

Energiebron voor warmtenet

‘Wat we willen, is dat de wijk in 2030 aardgasvrij is. De vraag die nog moet worden beantwoord, is wat onze alternatieve energiebron wordt. Restwarmte van de rioolwaterzuiveringsinstallatie? Een hoogtemperatuur warmtenet, dat weinig aanpassingen eist en bewoners dus minder kost aan isolatie? Of een laagtemperatuur warmtenet, dat meer aanpassingen vraagt, maar lokaal sneller beschikbaar is? De uitdaging is om de hele exercitie betaalbaar te houden.’ Nienke Stoel vult aan: ‘De bedoeling is dat de transitie woonlastenneutraal verloopt. Dat betekent dat bewoners investeringen moeten kunnen terugverdienen via hun energierekening. Het rijk is nu aan zet om hiervoor financieringsconstructies te ontwikkelen.’

Planning Warmteslang

De twee beleidsambtenaren ‘duurzaamheid’ hebben een doortimmerd plan opgesteld. Deze planning uitvoeringsplan Warmteslang bestaat uit vijf fasen: techniekkeuze, schetsontwerp, voorlopig ontwerp, bestuurlijke besluitvorming en definitief ontwerp. Elke afzonderlijke fase schenkt nadrukkelijk aandacht aan techniek, organisatie, financiën, en communicatie en participatie. Bijzonder aan hun plan is dat ze er gericht mee afstevenen op een aardgasvrij Aalderinkshoek, met aan het slot van elke fase een helder einddoel, terwijl ze intussen de deur openhouden voor nieuwe ontwikkelingen.

Van grof naar fijn naar concrete tussendoelen

Hoe ze dat doen, is eigenlijk heel logisch, vinden ze zelf. Lydia Plant: ‘We werken van grof naar fijn en kijken telkens maar één fase vooruit. Die is daarmee het meest concreet. De volgende fasen zijn op dat moment alleen in grote lijnen uitgewerkt. Op zo’n manier kun je flexibel blijven en waar nodig inspelen op veranderingen.’ Nienke Stoel: ‘We werken dus steeds toe naar een concreet tussendoel. Wat daarna komt, kleuren we pas in op het moment dat het aan de orde is. Voor buitenstaanders klinkt dat misschien wat vaag, maar als je alles nu al heel specifiek vastlegt, moet je dingen in de loop van het proces misschien nog tien keer aanpassen. Dat is contraproductief.’ ‘Bovendien’, zegt Lydia Plant, ‘vergemakkelijkt deze opzet de samenwerking met externe partners. En ook bestuurders vinden het prettig te weten op welk moment ze waar aan toe zijn.’ Plant en Stoel gaven hun projectplan een naar eigen zeggen realistisch tijdpad. ‘Zo hebben we een half jaar vertraging ingecalculeerd vanwege de verkiezingen voor de gemeenteraad in 2022. Dat is misschien ruim, maar het geeft ons op andere momenten ook wat lucht.’

Ga vaker in gesprek met de gemeenteraad

Op wat voor veranderingen ze gedurende het traject moeten rekenen, weten ze nog niet. Aalderinkshoek is immers de eerste van vele wijken die Almelo aardgasvrij moet maken. ‘Juist omdat alles zo nieuw is, willen we de gemeenteraad nauw bij elke fase betrekken’, zegt Lydia Plant. ‘Gezien het complexe karakter van dit onderwerp kunnen we hier allemaal van leren. Daarom is het belangrijk om vaker met de raad in gesprek te gaan dan gebruikelijk. Onze ervaring is dat dit het besluitvormingsproces versoepelt. Bij de Warmtevisie hebben we deze aanpak ook gehanteerd, en dat werkte prettig.’

Zelf aan de slag en meer weten over de aanpak van de gemeente Almelo?

Contactpersoon: Gemeente Almelo, projectleiders Lydia Plant, l.plant@almelo.nl en Nienke Stoel, n.stoel@almelo.nl

• Almelo Aardgasvrij
• Aalderinkshoek eerste Almelose wijk – voor 2030 – van aardgas af – artikel Tubantia

Contactpersoon bij Nieuwe Energie Overijssel

Voor informatie over Aardgasvrije Wijken kun je terecht bij het Expertiseteam Gebouwde Omgeving van Nieuwe Energie Overijssel.