Kennisartikelen

“Warmtenetten zijn voor veel Overijsselse wijken de oplossing voor de overgang naar duurzame warmte. Alleen is de projectontwikkeling vaak ingewikkeld en de betaalbaarheid van de warmtenetten een belangrijk vraagstuk,” Dat is de constatering van gedeputeerde Tijs de Bree voor Energie. ”Omdat partijen op dit moment vooral op elkaar wachten, loopt de warmtetransitie vertraging op. Als provincie willen we dit doorbreken.”

Aanleg warmtenetten versnellen

Met de maatregelen die de provincie Overijssel, partner van Nieuwe Energie Overijssel, neemt, helpen wij initiatiefnemers op weg om van projectideeën naar kansrijke projecten te komen. Echter kennen kansrijke warmtenetprojecten ook de nodige uitdagingen. Als sluitstuk bieden we naast de financieringsmogelijkheden van Energiefonds Overijssel een subsidieregeling voor de zogeheten onrendabele top en het vollooprisico. Daarnaast ondersteunen wij ook op andere onderdelen in de realisatie van warmtenetten. We organiseren bijvoorbeeld kennissessies over governancevraagstukken, financieringsvraagstukken en de Warmtewet 2.0 (inmiddels Wet collectieve warmtevoorziening). Het doel is om de aanleg van warmtenetten te versnellen, waarbij ook de rijksoverheid oplossingen kan bieden.”

Kansen voor warmtenetten

Veel warmte van bedrijven vervliegt nu nog in de lucht of stroomt als koelwater de rivier in. Die warmte kan worden gebruikt om huizen te verwarmen. Ook wordt duurzame warmte gewonnen uit de ondergrond of oppervlakte- of afvalwater. Ook kun je warmte opwekken in biomassa-installaties. Om de warmte te transporteren zijn warmtenetten nodig.

Tools voor initiatiefnemers

Ben je zelf aan de slag en geïnteresseerd in welke stappen je moet nemen in je warmtenetproject? Voordat je project toe is aan financiering, zijn er vele stappen te zetten en aspecten van het project te onderzoeken. In dit kennisitem zetten we een aantal stappen uiteen, waarbij we gebruik maken en verwijzen naar goede hulpmiddelen uit heel Nederland.

Checklist voor warmtenetten

Het ECW heeft met medewerking van initiatiefnemers uit Overijssel een checklist voor warmtenetten ontwikkeld. Daarin zijn op hoofdlijnen 3 stappen te onderscheiden.

Stap 1: Van projectideeën naar kansrijke projecten

Het Expertisecentrum Warmte (ECW) heeft praktijktips ‘Hoe realiseer ik als gemeente een lokaal warmtenet’ ontwikkeld. Deze tips richten zich op de aandachtspunten en mogelijke rollen voor de gemeente. Elk warmtenet is anders, maar samen met het ECW en een aantal initiatiefnemers van Overijsselse warmtenetprojecten hebben we aanvullend op deze praktijktips een checklist voor warmtenetprojecten ontwikkeld.

• Checklist voor warmtenetten: onderstaand al een afbeelding, download de complete RVO Checklist Warmtenetten_ECW.
• Video over de checklist ‘Van idee naar warmtenetproject’  en de template ‘Business case warmtenetten’. – masterclass door Tim Mooiman, adviseur warmtetransitie bij het Expertise Centrum Warmte (ECW)

• Kopjes koffie
  In het netwerk van Nieuwe Energie Overijssel zitten veel partijen die iets kunnen betekenen voor lopende warmtenetprojecten. Het Energiefonds Overijssel, warmtebedrijven, netwerkbedrijven en het Expertisecentrum Warmte. Iedereen is graag bereid om een kopje koffie met initiatiefnemers te drinken om eens samen naar het project te kijken en zinvolle tips mee te geven. Maak hier gebruik van! Loop je ergens tegenaan in je project en weet je niet wie je hierbij kan helpen? Schakel ons netwerk in en mail naar Marleen Volkers.

Stap 2 Van kansrijke projecten naar financierbare projecten

Bij stap 2 kun je ook gebruik maken van de template businesscase, een invulsheet, waarin je de financiële haalbaarheid van je project inzichtelijk kunt maken.

• Template businesscase

Daarnaast kun je gebruik maken van het argumentatieschema marktmodellen warmtenetten, dat Saxion Hogescholen heeft uitgevoerd in het kader van het Stimuleringsprogramma Warmtenetten.

• Argumentatieschema marktmodellen warmtenetten

Stap 3   Financiering van de onrendabele top en vollooprisico

Zodra je de meeste checks hebt kunnen afvinken, of voor de onzekerheden risicobeheersmaatregelen hebt bedacht, ben je toe aan het financieringsvraagstuk. Maak hierbij gebruik van het onderzoek dat Zanders en Catena Investments in opdracht van de provincie Overijssel hebben uitgevoerd naar financieringsmogelijkheden voor warmtenetten.

• Video Financiering warmtenetten – masterclass door Arie Willem Roozendaal, business associate bij Catena Investments. Hij gaat in op de financieringsbehoeften in de verkennende en haalbaarheidsfase en de aanpak van de financiering.

 Financieringsmogelijkheden

Blijkt uit de businesscase en na verkenning van de opties voor verschillende vormen van financiering dat subsidie onvermijdelijk is voor je project? Ga dan eerst in gesprek met het Energiefonds Overijssel (EFO).  Na beoordeling door EFO kan het project een aanvraag indienen voor de subsidieregeling van de provincie Overijssel.

Investeringssubsidie voor warmtenetten

Met de Investeringssubsidie voor Warmtenetten wil de provincie Overijssel de realisatie van warmtenetten te versnellen. De subsidieregeling kan projecten helpen de onrendabele top te financieren. Daarnaast zijn de maatregelen bedoeld om onzekerheden te dekken in de eerste fase van de aanleg.

Belangrijke voorwaarden en toelichting subsidieregeling
Om een beeld te geven voor welk type projecten de subsidieregeling is bedoeld omschrijven we hier een aantal belangrijke voorwaarden. Let op! Dit zijn niet alle voorwaarden en hieraan kunnen geen rechten worden ontleend. De tekst van de regeling vind je op de website van provincie Overijssel, de volledige tekst is te vinden in paragraaf  3.18 in het Ubs. Het makkelijkst is om met CTR + F te zoeken op ‘warmtenet’.

Een aantal belangrijke voorwaarden zijn:

• Het warmtenetproject benut warmte uit een hernieuwbare warmtebron. Hernieuwbare warmtebronnen zijn:
  • Geothermie (aardwarmte)
  • Aquathermie (warmte uit oppervlakte-, afval- of drinkwater)
  • Biomassa (een warmtenetproject met als bron houtige biomassa komt alleen in aanmerking voor deze subsidieregeling wanneer het een tijdelijke bron is (maximaal 5 jaar) en als piek en back-up voorziening)
  • Restwarmte
• Het gaat om investering in nieuwe warmte-infrastructuur voor aansluiting van een substantieel aantal woning en/of bedrijfspanden.
• De aanleg van het warmtenetproject start binnen een jaar, nadat de subsidieaanvraag is ontvangen.
• Het warmtenetproject past binnen het beleid van de gemeente in het geval van aansluiting van woningen op de warmte-infrastructuur. Het warmtenetproject is voor de wijk het maatschappelijk meest kostenefficiënte alternatief voor aardgas.
• De eventuele totale bijdrage bedraagt maximaal 50% van de subsidiabele kosten, waarvan de subsidie voor de onrendabele top maximaal 35% bedraagt, met een maximum van € 2,5 miljoen per warmtenetproject.
• Het warmtenetproject draagt bij aan de doelstelling van het programma Nieuwe Energie Overijssel 2017-2023 of het Klimaatakkoord. Wij hebben als doelstelling dat in 2023 20% van de gebruikte energie duurzaam is opgewekt. In het klimaatakkoord is afgesproken dat de gebouwde omgeving in 2050 aardgasvrij is.

Zelf aan de slag en meer weten over de subsidieregeling?

• Aanvragen Investeringssubsidie warmtenetprojecten

Contactpersonen bij Nieuwe Energie Overijssel

Contactpersoon voor de subsidieregeling Investering Warmtenetprojecten is Marleen Volkers, Programmaleider energie-infrastructuur en warmte
e-mail: MH.Volkers-Schokker@overijssel.nl

Voor informatie over Aardgasvrije Wijken kun je terecht bij het Expertiseteam Gebouwde Omgeving van Nieuwe Energie Overijssel.

Interessante informatie over warmtenetten

• Platform Warmtenetwerk – Wegwijzer Warmtenetten
• Publicatie ‘Warmtenetten Georganiseerd’ – TKI Urban Energy en RVO – november 2020
• Publicatie ‘Warmtenetten Ontrafeld’ – TKI Urban Energy – mei 2020